Κρατίνος

Όνομα ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας. 1. Αθηναίος κωμωδιογράφος (περ. 520 – 423; π.Χ.). Θεωρείται ο δημιουργός της πολιτικής σάτιρας. Έχουν σωθεί αξιόλογα αποσπάσματα 24 κωμωδιών του, ενώ είναι γνωστοί οι τίτλοι 28 έργων του. Υποστήριζε το συντηρητικό κόμμα, γι’ αυτό και καταφέρθηκε, μέσω των έργων του, με σφοδρότητα εναντίον των σοφιστών (Πανόπται), των ξένων λατρειών (Θράσσαι) και προπάντων του Περικλή, τον οποίο θεωρούσε «επιπόλαιο πολεμοποιό» (Διονυσαλέξανδρος). Εξέφραζε τη νοσταλγία του για το παρελθόν (Χείρωνες) και κατέκρινε τα συμπτώματα διαφθοράς που σημειώνονταν στην Αθήνα της εποχής του. Στο έργο του Πυτίνη (= κρασοκανάτα) παρουσίαζε στη σκηνή τον ίδιο του τον εαυτό με τις αδυναμίες του, ενώ εμφάνιζε τη νόμιμη γυναίκα του, την Κωμωδία, να τον μέμφεται, επειδή συναναστρεφόταν μία ανήθικη γυναίκα, τη Μέθη, και κυνηγούσε το Οινάριον (το καινούργιο κρασί, που το φανταζόταν παιδί). Με την κωμωδία αυτή, στην οποία εξήρε τον θεό Διόνυσο, κέρδισε το 423 στα Μεγάλα Διονύσια το πρώτο βραβείο, μολονότι είχε να συναγωνιστεί τις Νεφέλες του Αριστοφάνη. Οι αρχαίοι εκτιμούσαν ιδιαίτερα το έργο του, το οποίο χαρακτήριζαν ισότιμο με εκείνο του Αριστοφάνη. Ο Κ., ουσιαστικά, τελειοποίησε τα χαρακτηριστικά της κωμωδίας, αφήνοντας ελάχιστες εκκρεμότητες για τους νεότερους του είδους. Έδωσε επίσης μια καινούργια διάσταση στην κωμωδία, στα πλαίσια της οποίας επικρινόταν κάθε πρόσωπο της πολιτικής και πνευματικής ζωής της Αθήνας, όπως επίσης ήθη και δοξασίες της εποχής. 2. Κ. ο νεότερος (α’ μισό 4ου αι. π.Χ.). Αθηναίος κωμωδιογράφος, της Μέσης κωμωδίας. Ο Διογένης ο Λαέρτιος διέσωσε ένα απόσπασμα από μία κωμωδία του με τον τίτλο Ψευδοϋποβολιμιαίος. Στο έργο αυτό ο Κ. διακωμωδεί τη διδασκαλία του Πλάτωνα περί ψυχής. Από αυτό το στοιχείο προκύπτει το συμπέρασμα ότι ήταν σύγχρονος του Πλάτωνα. Ο Αθήναιος, επίσης, διέσωσε αποσπάσματα από μερικές κωμωδίες του Κ. που φέρουν τους τίτλους Γίγαντες, Θηραμένης, Ομφάλη, Τιτάνες και Χείρων. Σύμφωνα με πληροφορίες που προκύπτουν από τον Διογένη τον Λαέρτιο, ο Κ., εκτός από τον Πλάτωνα, διακωμώδησε και τον Πυθαγόρα σε δύο κωμωδίες του (Πυθαγορίζουσα και Ταραντίνοι). Ο Κ. σε μια κωμωδία του, της οποίας ο τίτλος είναι άγνωστος, αναφέρεται στο γνωμικό «εγγύα πάρα δ’ άτα» που είναι γραμμένο στους Δελφούς. Από τα διασωθέντα αποσπάσματα εικάζεται ότι ο Κ. ασχολήθηκε με την προσωπική σάτιρα, στην οποία ανέμειξε στοιχεία της Νέας κωμωδίας. 3. Κ. ο χαλκουργός. Καταγόταν από τη Σπάρτη. Ο Παυσανίας αναφέρει τον Κ. ως τον δημιουργό ενός χάλκινου ανδριάντα που παρίστανε κάποιον νικητή σε αγώνα πάλης στην Ολυμπία. Ο Κ. υπήρξε ο τελευταίος εκπρόσωπος της λακωνικής σχολής. 4. Κ. ο ζωγράφος. Σύμφωνα με πληροφορίες που προέρχονται από τα γραπτά του Κλήμη του Αλεξανδρέα, ο Κ. θεωρείται ότι ζωγράφισε στο Πομπείο της αρχαίας Αθήνας κωμικούς ποιητές. Κόρη και μαθήτρια του Κ. ήταν η ζωγράφος Ειρήνη, έργο της οποίας υπήρχε στην Ελευσίνα και παρίστανε μια νεαρή κόρη.